Η απόφαση, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη και καλύπτει τέσσερις υποθέσεις που υπέβαλαν η Ουκρανία και η Ολλανδία, περιλαμβάνει ρητή διαπίστωση ότι το Boeing 777, που εκτελούσε την πτήση από το Άμστερνταμ προς την Κουάλα Λουμπούρ, καταρρίφθηκε από ρωσικής κατασκευής πύραυλο Buk, εκτοξευμένο από έδαφος υπό τον έλεγχο φιλορωσικών αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία. Όλοι οι 298 επιβαίνοντες και μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν. Τα θύματα προέρχονταν από 17 χώρες, με 198 Ολλανδούς, 43 Μαλαισιανούς, 38 Αυστραλούς και 10 Βρετανούς υπηκόους μεταξύ των νεκρών.

«Προφανώς παράνομη» επίθεση η κατάρριψη της ΜΗ17

Ανακοινώνοντας τις αποφάσεις σε μια κατάμεστη αίθουσα στο Στρασβούργο, ο πρόεδρος του ΕΔΑΔ, Mattias Guyomar, δήλωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις ενεπλάκησαν σε «προφανώς παράνομη» συμπεριφορά κατά την επίθεση.

«Το δικαστήριο συμφώνησε ότι τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο πύραυλος είχε εκτοξευθεί σκόπιμα στην πτήση MH17, πιθανότατα με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι ήταν στρατιωτικό αεροσκάφος», ανέφερε το ΕΔΑΔ σε ανακοίνωσή του.

Επιπλέον, οι δικαστές διευκρίνισαν ότι δεν ήταν απαραίτητο να αποφασίσουν ποιος ακριβώς εκτόξευσε τον πύραυλο, καθώς «η Ρωσία ήταν υπεύθυνη για τις πράξεις των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και των ένοπλων αυτονομιστών».

Το δικαστήριο υιοθέτησε τα στοιχεία της ολλανδικής κυβέρνησης, αναφέροντας ότι «ένα Buk-Telar [σύστημα πυραύλων] που δρούσε μόνο του δεν μπορούσε να διακρίνει μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών αεροσκαφών».

Σύμφωνα με την απόφαση, «δεν είχαν ληφθεί μέτρα από τη Ρωσία για τον ακριβή εντοπισμό στρατιωτικών στόχων, κατά παράβαση των αρχών της διάκρισης και των προφυλάξεων».

Άρνηση συμμετοχής στην έρευνα για τη ΜΗ17

Η Ρωσία αρνήθηκε να συμμετάσχει στις διαδικασίες, γεγονός που το δικαστήριο έκρινε ως επιπλέον παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, της συνθήκης που διέπει το ΕΔΑΔ. Η απόφαση εκτείνεται σε 501 σελίδες και περιγράφει λεπτομερώς τον ρόλο της Μόσχας στην υποστήριξη των αυτονομιστών από το 2014 έως και την εισβολή στην Ουκρανία το 2022.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, ερωτηθείς πριν από την ανακοίνωση της απόφασης, απάντησε: «Δεν θα την τηρήσουμε, τη θεωρούμε άκυρη».

Το Κρεμλίνο εξέφρασε ανοιχτά την πρόθεσή του να αγνοήσει την –κατά την άποψή του– «συμβολική» απόφαση. Αντίθετα, η Ουκρανία την χαρακτήρισε «ιστορική και άνευ προηγουμένου», δηλώνοντας ότι πρόκειται για «μια αναμφισβήτητη νίκη» της εμπόλεμης χώρας.

Μαρτυρίες οικογενειών θυμάτων της MH17: «Η Ρωσία είναι υπεύθυνη για τη δολοφονία του γιου μου»

Η απόφαση χαιρετίστηκε από τις οικογένειες των θυμάτων ως δικαίωση ύστερα από 11 χρόνια αγώνα για δικαιοσύνη. Ο Τόμας Σάνσμαν, πατέρας του 18χρονου Κουίν που επέβαινε στην πτήση, δήλωσε: «Η απόφαση κατέστησε σαφές ποιος προκάλεσε την καταστροφή. Η Ρωσία είναι υπεύθυνη για τη δολοφονία του γιου μου».

Οι δικαστές έκριναν επίσης ότι η άρνηση της Μόσχας να αναγνωρίσει τη συμμετοχή της στην κατάρριψη παραβίαζε επιπλέον το διεθνές δίκαιο, ενώ η αποτυχία της να διερευνήσει σωστά τα γεγονότα «επιδείνωσε σημαντικά τα βάσανα» των συγγενών και φίλων των θυμάτων.

«Η Ρωσία δεν άδραξε ποτέ την ευκαιρία να πει την αλήθεια», δήλωσε ο Schansman.

Παρότι το δικαστήριο θα αποφανθεί για την οικονομική αποζημίωση σε μεταγενέστερη ημερομηνία, η αποχώρηση της Ρωσίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2022, ύστερα από την εισβολή στην Ουκρανία, αφήνει ελάχιστες ελπίδες είσπραξης των αποζημιώσεων.

Σημειώνεται ότι το ΕΔΑΔ διατηρεί αρμοδιότητα για υποθέσεις που αφορούν τη Ρωσία και χρονολογούνται πριν από την αποπομπή της.

Η απόφαση στο Στρασβούργο είναι ανεξάρτητη από τις ποινικές διαδικασίες στην Ολλανδία, όπου δύο Ρώσοι και ένας Ουκρανός αυτονομιστής καταδικάστηκαν ερήμην για πολλαπλές ανθρωποκτονίες λόγω του ρόλου τους στην κατάρριψη της MH17.

Τον Μάιο του 2024, και η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας του ΟΗΕ καταλόγισε επισήμως ευθύνες στη Ρωσία, ύστερα από προσφυγή της Αυστραλίας και της Ολλανδίας με βάση το Άρθρο 84 της Σύμβασης για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία.