Το σύστημα λειτουργεί από τα τέλη Αυγούστου με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργείων Μετανάστευσης και Ασύλου και Υγείας.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο που υπογράφηκε στις 22 Αυγούστου από τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνο Πλεύρη, την υφυπουργό Σέβη Βολουδάκη και τον υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη, πλέον προβλέπεται ιατρική διαδικασία για περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες για την ηλικία του αιτούντος, με εξετάσεις που φτάνουν έως και την αξιολόγηση οστικής ωρίμανσης.

Τα ευρήματα που δεν προκαλούν έκπληξη

Σύμφωνα με πληροφορίες που εξέτασε ο Γενικός Γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δημήτρης Γλυμής, σε 104 «ύποπτες» περιπτώσεις:

• 59 άτομα ήταν ενήλικες,
• 10 ήταν πράγματι ανήλικοι,
• 35 φάκελοι παραμένουν σε εξέλιξη και το αποτελεσμά τους αναμένεται.

Την ίδια ώρα, αρκετοί μετανάστες αρνήθηκαν τις εξετάσεις και, όπως προβλέπεται από τον νόμο, κατατάχθηκαν αυτόματα στην κατηγορία των ενηλίκων.

Τα ευρήματα αυτά πάντως δεν προκαλούν έκπληξη, καθώς αντίστοιχες κινήσεις στο παρελθόν σε άλλες χώρες είχαν παρόμοια αποτελέσματα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Σουηδίας, που εφήρμοσε αυτά τα τεστ ήδη από το 2019. Τότε η εθνική υπηρεσία ιατροδικαστικής της Σουηδίας έλεγξε την ηλικία σχεδόν 8.000 ατόμων και διαπίστωσε ότι περίπου 6.600 ήταν 18 ετών ή άνω.

Οι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν μόνο σε περιπτώσεις όπου υπήρχαν αμφιβολίες σχετικά με την ηλικία του ατόμου. Συγκεκριμένα μεταξύ μέσα Μαρτίου και τέλη Οκτωβρίου του 2019, η υπηρεσία (Rättsmedicinalverket) πραγματοποίησε συνολικά 7.858 αξιολογήσεις ηλικίας. Από αυτές, οι εξετάσεις έδειξαν ότι 6.628 ήταν 18 ετών και άνω (84%) και 112 «πιθανώς» 18 ετών και άνω.

Σε δεύτερη φάση η υπηρεσία Μετανάστευσης έλαβε αποφάσεις για 5700 περιπτώσεις με βάση αυτές τις αξιολογήσεις και στο 80% των περιπτώσεων αποφάσισε να θεωρήσει τους αιτούντες και επίσημα μεγαλύτερους από την ηλικία που αρχικά είχαν δηλώσει στην αίτηση ασύλου τους.

Και στην Αγγλία όμως τα αποτελέσματα ερευνών ήταν παρόμοια. Σε έρευνα του 2020 2.135 από τους 3.929 που υποστήριξαν ότι ήταν ανήλικοι εντοπίστηκαν να έχουν πει ψέμματα. Ενώ τα στοιχεία των αρμοδίων υπηρεσιών έδειξαν την ίδια χρονιά ότι οι περισσότεροι από όσους βρέθηκαν να ψεύδονται σχετικά με την ηλικία τους προέρχονταν από το Αφγανιστάν, την Ερυθραία, το Ιράν και το Ιράκ.

Η ακτινογραφία που καθορίζει την οστική ηλικία

Η διαπίστωση ανηλικότητας αιτούντων άσυλο γίνεται άπαξ και αυθημερόν, με συνδυασμό:

• ιατρικής αξιολόγησης σωματικής ανάπτυξης,
• ψυχοκοινωνικής αξιολόγησης από ειδικό,
• ακτινογραφίας αριστερού καρπού/χεριού για εκτίμηση οστικής ηλικίας.

Στην διάθεση των αρχών βεβαίως υπάρχουν και εναλλακτικές μέθοδοι όπως και οδοντιατρική εκτίμηση και εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι η δηλωθείσα ηλικία δεν είναι αξιόπιστη.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, στόχος είναι η διασφάλιση της διαδικασίας ασύλου και η προστασία των πραγματικών ανήλικων ασυνόδευτων. Όπως τονίζουν, όταν ενήλικες εμφανίζονται ως ανήλικοι, στερούν θέσεις, δομές και φροντίδα από παιδιά που πραγματικά χρειάζονται προστασία.

Το εύρημα αναδεικνύει μια πρακτική που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια μεταξύ των παρανόμως εισελθόντων: Κυρίως άνδρες 18–35 ετών δήλωναν ανήλικοι για να αποφύγουν τη διοικητική κράτηση και να ενταχθούν σε καθεστώς αυξημένης προστασίας, φιλοξενίας και προνομιακών διαδικασιών ασύλου. Η ανηλικότητα προσφέρει διαφορετικό νομικό καθεστώς ως προς στέγαση, ελευθερία κινήσεων και πρόσβαση σε υπηρεσίες, γεγονός που, όπως λένε όσοι γνωρίζουν τις υποθέσεις, ευνοούσε την κατάχρηση του συστήματος.