Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ετοιμάζεται να αλλάξει από τη βάση του το καθεστώς των φορολογικών κινήτρων για e-συναλλαγές, καθώς η σημερινή έκπτωση φόρου που δίνεται για πληρωμές με κάρτα σε επαγγελματίες δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Αντί να ενισχύσει τη χρήση αποδείξεων, το μέτρο έχει καταλήξει για πολλούς άχρηστο ή οικονομικά ασύμφορο. Γι’ αυτό και πλέον όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά – από την πλήρη κατάργηση του μέτρου έως και τον διπλασιασμό της φορολογικής έκπτωσης.

Το ισχύον σύστημα, που εφαρμόζεται από το 2022 και λήγει στο τέλος του 2025, προβλέπει έκπτωση φόρου για δαπάνες που πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά μέσα σε 20 επαγγελματικές κατηγορίες υψηλού κινδύνου φοροδιαφυγής. Οι πληρωμές πρέπει να γίνονται με κάρτες, e-banking ή ψηφιακά πορτοφόλια και αφορούν επαγγελματίες όπως υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, σοβατζήδες, ψυκτικοί, καθαρίστριες, δικηγόροι, παιδαγωγοί, φωτογράφοι, αισθητικοί και γυμναστήρια. Από τις συναλλαγές αυτές εκπίπτει το 30% από το φορολογητέο εισόδημα, με ανώτατο ποσό έκπτωσης τις 5.000 ευρώ ετησίως, που αντιστοιχούν σε έκπτωση φόρου έως 2.200 ευρώ για τα υψηλά εισοδήματα.

Στην πράξη, όμως, η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών είτε δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει επαρκείς δαπάνες, είτε απορρίπτει το μέτρο γιατί η έκπτωση είναι μικρή, καθυστερημένη και δεν συγκρίνεται με την άμεση «έκπτωση» που προσφέρουν αρκετοί επαγγελματίες όταν δεν εκδίδεται απόδειξη. Όσοι έχουν χαμηλά ή αφορολόγητα εισοδήματα δεν ωφελούνται καθόλου, ενώ και για τα μεσαία εισοδήματα η ωφέλεια είναι περιορισμένη. Για παράδειγμα, εργασία υδραυλικού με απόδειξη κοστίζει 124 ευρώ λόγω ΦΠΑ, ενώ χωρίς απόδειξη παραμένει στα 100 ευρώ. Ο φορολογούμενος πληρώνει δηλαδή 24 ευρώ περισσότερα και περιμένει μήνες για να λάβει πίσω μόλις 8 ευρώ – κάτι που για πολλούς δεν αξίζει τον κόπο.

Με βάση τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2024, τουλάχιστον 3,8 εκατομμύρια φορολογούμενοι χρησιμοποίησαν έστω μία φορά το μέτρο, δηλώνοντας συνολικά 1,073 δισ. ευρώ σε δαπάνες. Παρά την αυξημένη χρήση καρτών, η αποτελεσματικότητα του μέτρου κρίθηκε χαμηλή και γι’ αυτό στο υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη συγκροτηθεί ειδική επιτροπή επανεξέτασης. Το νέο σχέδιο αναμένεται να παρουσιαστεί μέσα στους επόμενους μήνες, με τις τελικές αποφάσεις να λαμβάνονται πριν από την εκπνοή της τρέχουσας ρύθμισης.

Τα σενάρια που εξετάζονται περιλαμβάνουν τον διπλασιασμό της μέγιστης έκπτωσης φόρου στα 4.400 ευρώ, ώστε να λειτουργήσει ως ουσιαστικότερο κίνητρο για τη λήψη απόδειξης. Παράλληλα μελετάται η προσθήκη νέων επαγγελμάτων στον κατάλογο, όπως μασέρ, χειροπράκτες, ξυλουργοί και ειδικοί ευεξίας, αλλά και η παράταση της ισχύος του μέτρου πέραν του 2025. Εναλλακτικά, εξετάζεται το ενδεχόμενο να αντικατασταθεί πλήρως με ένα νέο φορολογικό εργαλείο που θα συνδέει τις e-πληρωμές με την κλίμακα φορολόγησης, προκειμένου η έκπτωση να γίνεται πιο απλή, άμεση και κατανοητή για τον πολίτη.

Σήμερα, για να φτάσει κάποιος στο ανώτατο όφελος των 2.200 ευρώ θα πρέπει να δηλώσει εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ και να πληρώσει με κάρτα τουλάχιστον 16.667 ευρώ σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Αντίστοιχα, για χαμηλότερα εισοδήματα, η έκπτωση φόρου είναι σημαντικά μικρότερη: έως 1.800 ευρώ για εισόδημα 30.001–40.000 ευρώ, έως 1.400 ευρώ για 20.001–30.000 ευρώ, έως 1.100 ευρώ για 10.001–20.000 ευρώ και έως 450 ευρώ για εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ.

Παράλληλα, υπάρχει περιορισμός: η έκπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογούμενου. Αν κάποιος δηλώσει εισόδημα 4.500 ευρώ, ακόμη κι αν έχει δαπάνες που οδηγούν σε έκπτωση 5.000 ευρώ, τελικά θα αφαιρεθούν μόνο 4.500 ευρώ.